Zdrowie

Nietrzymanie moczu

Jednym z najrzadszych i uznawanych przez pacjentki za jeden z najbardziej wstydliwych problemów, z którymi zgłaszają się do gabinetu lekarskiego, są zaburzenia oddawania moczu. Temat często określany jako tabu, pomijany przez pacjentki w czasie wywiadu lekarskiego, wychodzi na światło dzienne dopiero przy bardziej szczegółowej rozmowie. Ze względu na wzrost odsetka występowania tego typu problemów konieczne jest informowanie lekarza również o tej sferze zdrowia kobiety.

Według najnowszej definicji podanej przez International Continence Society (ICS) nietrzymanie moczu (NM) to stan, w którym brak kontroli oddawania moczu, stwierdzany obiektywnie, stanowi problem higieniczny i utrudnia kontakty międzyludzkie. Częstość występowania nietrzymania moczu u kobiet szacuje się według różnych autorów od 15 do 60%, ale rzeczywiste występowanie tego schorzenia jest prawdopodobnie większe. Odsetek chorych zmagających się z tym problemem w wieku 30-39 lat wynosi 12%, w wieku rozrodczym ogółem 36%, w okresie menopauzy dochodzi nawet do 60%.

Podstawowy podział typów schorzenia wiążącego się z nietrzymaniem moczu dzieli się na:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu,
• pęcherz neurogenny,
• postać mieszaną.

Czynnikami ryzyka, które narazić mogą na wystąpienie lub wcześniejsze ujawnienie się tego typu zaburzeń są:

• wiek;
• porody: liczne, dużych płodów;
• otyłość (BMI > 30);
• choroby przewlekłe przebiegające z kaszlem;
• przewlekłe zaparcia;
• przyjmowanie niektórych leków (diuretyki, leki przeciwlękowe, hipotensyjne);
• operacje ginekologiczne;
• choroby układowe (w tym choroby tkanek miękkich).

Nie jest tajemnicą, że problem nietrzymania moczu dotyczy osób starszych, choć zauważalne staje się stałe przesuwanie wieku zachorowań. Związane jest to bezsprzecznie ze stylem życia. Coraz częściej siedzący tryb życia, otyłość i brak wysiłku fizycznego powodują, że tkanki dna miednicy i układu moczowo-płciowego z czasem osłabiają się coraz bardziej. Nierzadko młode kobiety po jednym, dwóch porodach, zwłaszcza dużych dzieci, zgłaszają swojemu ginekologowi tego typu problemy.

Każda pacjentka, zarówno w młodszym, jak i starszym wieku, powinna prześledzić ze swoim lekarzem sposoby profilaktyki tych zaburzeń. Wśród zaleceń znajdują się:

• rozpoczęcie profilaktyki już u kobiet młodych;
• zapobieganie otyłości;
• leczenie zaparć
• regularne wykonywanie ćwiczeń mięśni dna miednicy (tzw. ćwiczenia mięśni Kegla);
• unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (przeciążeń organizmu);
• leczenie zakażeń układu moczowego.

Istotne jest w tej sytuacji działanie długofalowe i systematyczne. Pacjentki często zrażając się do ćwiczeń, zaprzestają ich stosowania, nie widząc efektów swojego zaangażowania. Najważniejsza jest tu zatem konsekwencja – ćwiczę często i chętnie. Powstrzymanie wypływu moczu w trakcie mikcji (najpopularniejsze ćwiczenie mięśni dna miednicy) może być długo niemożliwe bądź bardzo trudne. Stałe ćwiczenia i świadomość, że tylko długotrwała praca może przynieść pozytywne rezultaty nie pozwolą poddać się pacjentce w jej codziennych staraniach. Odpowiednio długie stosowanie się do zaleceń profilaktyki NM przynosi większości pacjentek zadowolenie i stwierdzenie złagodzenia objawów wiążących się z tym problemem.

Diagnostyka opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim. Jego elementy to przede wszystkim:

• wywiad ginekologiczno-położniczy lub urologiczny,
• wywiad neurologiczny,
• wywiad dotyczący nietrzymania moczu,
• wpływ nietrzymania moczu na jakość życia,
• ocena ilości traconego mimowolnie moczu,
• ogólna ocena stanu zdrowia.

Szczegółowe omówienie problemu pozwoli zlecić odpowiednie badania. Pacjentka, u której stwierdza się zaburzenia oddawania moczu, skorzysta na pewno z dzienniczka mikcji. Zebranie danych dotyczących codziennych obserwacji ukazać może sedno problemu. Szczegółowa diagnostyka opiera się na takich elementach jak:

• badanie jamy brzusznej,
• badanie ginekologiczne,
• badanie per rectum,
• badanie neurologiczne – ocena czucia i odruchów,
• badanie ultrasonograficzne,
• badanie laboratoryjne moczu,
• ocena ilości moczu zalegającego po mikcji,
• cystouretroskopia,
• badanie urodynamiczne.

Dalsze działanie będzie efektem wyników tych badań. Leczenie zaburzeń neurologicznych, np. pęcherza nadreaktywnego, polega na farmakoterapii. Odpowiednie leki zmniejszą częstość występowania parć naglących i zwiększą komfort życia. Działanie operacyjne podjęte zostanie w przypadku zaburzeń anatomicznych – obniżenia narządu rodnego czy wysiłkowego nietrzymania moczu. Najnowsze propozycje leczenia opierają się na ostrzykiwaniu okolic cewki moczowej specjalnymi substancjami – toksyną botulinową poprawiającą możliwość prawidłowego utrzymywania moczu. Farmakoterapia parć naglących opiera się na coraz doskonalszych lekach, które u pacjentek powodują coraz rzadziej niepożądane objawy (np. suchość w ustach).

W każdym przypadku odpowiednia kwalifikacja do konkretnego leczenia da oczekiwane rezultaty. W przypadku tak nieprzyjemnych doznań jak wysiłkowe nietrzymanie moczu lub parcia naglące zadowolenie pacjentek z leczenia powinno być bardzo duże. Zależy ono jednak bardzo od ich codziennego postępowania i właściwego nadzoru lekarskiego w czasie leczenia.