Zdrowie

Choroby piersi

Badanie ginekologiczne w gabinecie lekarskim powinno – poza badaniem narządu rodnego – obejmować również wywiad lekarski w zakresie chorób piersi w rodzinie, badanie gruczołów piersiowych i omówienie postępowania, które pacjentka powinna realizować samodzielnie. Badanie piersi jest jednym z podstawowych obowiązków ginekologa i dzięki odpowiedniej informacji powinno się także stać obowiązkiem każdej pacjentki.

Samobadanie, które bardzo często daje sygnał do rozpoczęcia diagnostyki, jest badaniem, o którym pacjentki niestety zbyt często zapominają. To zwłaszcza one powinny poznać własne gruczoły sutkowe, ich budowę, różnice między nimi, bo to właśnie daje im możliwość uchwycenia drobnych odstępstw od normy w systematycznym samobadaniu.

Zasady, według których kobieta powinna badać piersi, to przede wszystkim czas badania. Wskazane jest ono zawsze po ustaniu krwawienia miesiączkowego, a w przypadku pacjentek po menopauzie – w wyznaczonym dniu miesiąca. Takie badanie nie powinno stresować pacjentki – wykonuje je ona tylko po to, żeby wychwycić zmianę, z którą powinna się udać do ginekologa. To do niego należy podjęcie odpowiedniej diagnostyki i postawienie rozpoznania. Co więcej, w przypadku podejrzenia nieprawidłowości w piersiach nie należy wyciągać pochopnych wniosków – zmiany w gruczołach sutkowych są najczęściej łagodne. Ginekolog dysponuje szeregiem badań diagnostycznych, które pozwolą zaplanować dalsze postępowanie czy ewentualne leczenie. Diagnostykę zawsze rozpoczyna się od badań podstawowych, którymi są USG piersi czy mammografia, a dalsze działanie zależne będą od ich wyników.

USG i MMG

Badaniami podstawowymi są USG piersi i mammografia. Badania USG są zarezerwowane dla młodszych kobiet, dla starszych (między 50. a 70. r.ż.) lekarz powinien wybrać badanie mammograficzne (MMG). Badanie USG, wykorzystując ultradźwięki, wykrywa niepokojące obszary w gruczole sutkowym, natomiast w badaniu MMG wykorzystywane są do tego promienie Roentgena.

Badania USG i MMG – proste, szeroko dostępne i bezbolesne (w przypadku MMG pacjentki wspominają jedynie dyskomfort przy uciśnięciu piersi podczas badania) – rozpoczynają proces diagnostyczny. Radiolodzy wykonujący to badanie, by lepiej porozumieć się z ginekologami czy chirurgami, stworzyli skalę, która w szybki i dostępny sposób informuje o wyniku badania i dalszych zaleceniach. Sześciopunktowa skala BIRADS prowadzi ginekologa do powtarzania diagnostyki co pewien zadany czas lub zmusza do podjęcia diagnostyki inwazyjnej.

Skala BIRADS

Z rzadziej stosowanych metod dostępna jest duktografia (galaktografia). Podczas tego badania wykonuje się zdjęcie mammograficzne z kontrastem zaaplikowanym do przewodów mlecznych. Obecnie rzadko stosowana. Służy diagnostyce patologicznego wycieku z brodawki sutkowej, stosowana często w połączeniu z płukaniem przewodów mlecznych oraz duktoskopią.

Badania genetyczne

Dzięki ogromnemu postępowi w zakresie diagnostyki genetycznej udowodniono, że część złośliwych raków piersi (od 5 do 30%) ma podłoże genetyczne. Na podstawie badań wykazano, że mutacje genów BRCA-1 i BRCA-2 mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka piersi i jajnika u obciążonych tymi mutacjami kobiet. Statystycznie u pacjentek, u których rozpoznano raka piersi, wykrywa się mutację genu BRCA1 w 1/1000 przypadków. Jednak wśród kobiet, które są nosicielkami zmutowanego genu, ryzyko zachorowania na raka wynosi aż 30-80% w przypadku raka piersi, w przypadku raka jajnika od 11-40%, a na raka jajowodów i otrzewnej około 10%. Jeśli w czasie szczegółowego wywiadu lekarskiego pacjentka stwierdzi występowanie tych nowotworów w rodzinie, lekarz może skierować ją na badanie w kierunku tych mutacji. W przypadku stwierdzenia wadliwych wersji tych genów pacjentkę obowiązuje ścisły i skrupulatny protokół postępowania profilaktycznego i diagnostycznego, mającego za cel możliwie największe obniżenie ryzyka zachorowania na wymienione nowotwory.

Diagnostyka inwazyjna

W przypadku podejrzanej zmiany lekarz skieruje pacjentkę na dalszą, inwazyjną diagnostykę.

BACC – biopsja cienkoigłowa – nakłucie zmiany w piersi, najczęściej pod kontrolą USG. Tak pobrany materiał oceniony zostanie przez histopatologa.Nieznaczna bolesność w czasie nakłucia odpowiada zwykłemu zastrzykowi.

BG – biopsja gruboigłowa – jest zlecana, gdy biopsja cienkoigłowa nie pomogła w rozpoznaniu zmiany. Ze względu na bolesność podczas nakłucia zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Pobrany materiał ocenia histopatolog.

Biopsja mammotomiczna – wykorzystuje mammotom, urządzenie, które pobiera wycinki z większych zmian w piersiach i pozwala na ocenę większej ilości materiału. Przed badaniem podaje się miejscowe znieczulenie ze względu na dolegliwości bólowe towarzyszące zabiegowi.

Sytuacje alarmowe

W jakim przypadku pacjentka powinna się zaniepokoić? Kiedy zgłosić się do lekarza? Alarmujący powinien być dla pacjentki ból w jednej piersi, ból w jednym miejscu, niekiedy z wysiękiem, powiększenie się guzka już wcześniej wyczuwanego, powiększenie węzłów chłonnych pod pachą i nad obojczykiem, zmiana wielkości lub kształtu jednej piersi, pojawienie się wgłębienia lub zmarszczeń na skórze piersi, zniekształcenie brodawki lub jej otoczki.

Najistotniejsze było i będzie to, by zmiany w piersiach wychwycić możliwie szybko, po czym sprawnie poddać pacjentkę leczeniu i rekonwalescencji. Profilaktyka i samobadanie w przypadku zmian w gruczołach sutkowych to pierwszy krok do sukcesu.