Antykoncepcja

Antykoncepcja – know-how

Zapadła decyzja o rozpoczęciu stosowania antykoncepcji. Odpowiednie badania przeprowadzone przez ginekologa nie wykazały odchyleń od normy w naszym stanie zdrowia i przeciwwskazań do jej używania. No to start – tylko jak? Tak jak każde inne leczenie, tak i terapia hormonalna wymaga od użytkowniczki odpowiedniej wiedzy i wiadomości, które pozwolą cieszyć się bezpiecznym jej stosowaniem i zapobiegną popełnieniu błędów, które mogłyby doprowadzić do niechcianej ciąży.

POCZĄTEK i KONIEC

Stosowanie każdego rodzaju antykoncepcji rozpoczynamy od pierwszego dnia cyklu. Preparaty antykoncepcyjne są zbudowane w taki sposób, by jak najdokładniej wpisać się w naturalny cykl miesiączkowy kobiety. I tak też powinny być stosowane. Pierwszy dzień cyklu oznacza w tym przypadku pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. Przez kolejne dni należy przyjmować kolejne tabletki z opakowania, zawsze o stałej porze. Po ostatniej tabletce następuje przerwa w ich stosowaniu (w przypadku preparatów zawierających 21 tabletek – schemat 21+7). W przerwie pojawia się krwawienie (tzw. krwawienie z odstawienia). Po 7 dniach przyjmujemy pierwszą tabletkę z nowego opakowania. W przypadku preparatów 28-tabletkowych schemat przyjmowania jest bardzo prosty. Zamiast planowanej przerwy w stosowaniu produktu, kobieta przyjmuje tabletki placebo („puste”) nie zawierające hormonów. Ułatwia to sposób stosowania tabletek – stosuje się 1 tabletkę dziennie. Zazwyczaj w trakcie przyjmowania tabletek placebo występuje krwawienie z odstawienia. Po przyjęciu ostatniej tabletki placebo w następnym dniu rozpoczynamy kolejne opakowanie leku. Obecnie dostępne są preparaty 28 tabletkowe stosowane w schemacie 21+7 (21 tabletek z hormonami i placebo), 24+4 (24 tabletki z hormonami i 4 placebo) oraz 26+2 (26 tabletek zawierających hormony i 2 placebo). Inaczej wygląda początek stosowania leku w przypadku antykoncepcji dla kobiet karmiących (antykoncepcja jednoskładnikowa – gestagenna). U takich pacjentek najczęściej nie występuje miesiączka (jest zablokowana przez laktację), co utrudnia wybór dnia, w którym należy przyjąć pierwszą tabletkę antykoncepcyjną. W tej sytuacji terapię rozpoczyna się bez związku z pierwszym dniem krwawienia. Jedną tabletkę na dzień przyjmuje się bez stosowania przerw. Podobnie wygląda początek stosowania leku, jeśli wybór padł na plaster antykoncepcyjny lub krążek dopochwowy. Plaster wymieniamy co tydzień, dokładnie tego samego dnia tygodnia. Krążek po 21 dniach usuwamy z pochwy i zakładamy następny po 7-dniowej przerwie. W przypadku chęci zakończenia stosowania antykoncepcji zalecane jest dokończenie danego opakowania leku i nierozpoczynanie kolejnego. Taki schemat pozwoli na szybki powrót do naturalnego cyklu miesiączkowego. Każdy inny sposób przyjmowania leków antykoncepcyjnych powinien być skonsultowany z lekarzem ginekologiem.

SYSTEMATYCZNOŚĆ

W przypadku antykoncepcji hormonalnej systematyczność jest kluczem do sukcesu. I tak jak w przypadku antykoncepcji dwuskładnikowej przyjmowanie tabletek może się opóźnić o kilka godzin, tak w przypadku tabletek jednoskładnikowych wymagane jest stosowanie ich zawsze o tej samej porze (z dokładnością do kilkunastu minut). Regularność gra w tym przypadku najważniejszą rolę. Im dłuższy czas spóźnienia, tym większe ryzyko zatrzymania antykoncepcyjnego działania leku. Pacjentka powinna być o tym poinformowana i sama zdawać sobie z tego sprawę – od jej dokładności w tej kwestii zależy skuteczność leku. Każdy z leków na rynku posiada bardzo rozbudowaną ulotkę informacyjną – zawarte w niej treści pozwolą zaoszczędzić sobie strachu przed niechcianą ciążą w przypadku, gdy podczas stosowania antykoncepcji „coś pójdzie nie tak”.

Podobnie – plaster należy zmieniać zawsze tego samego dnia tygodnia, a krążek dokładnie po 21 dniach usunąć z pochwy. Zasada systematyczności tyczy się również przyjmowania pierwszej tabletki z nowego opakowania leku. Powinno mieć to miejsce siódmego dnia od zakończenia poprzedniego opakowania. Przyjęcie pierwszej tabletki później niż zalecono, podnosi ryzyko zajścia w ciążę i wymaga zastosowania dodatkowych metod antykoncepcyjnych (barierowych) przez kolejne co najmniej 7 dni.

SYTUACJE SZCZEGÓLNE

A co robić, jeśli po przyjęciu leku zdarzyły się wymioty? Jeśli wystąpiły one do 3-4 godzin od przyjęcia tabletki, istnieje podejrzenie, że nie wchłonęła się ona w 100%. Należy przyjąć wtedy kolejną tabletkę z opakowania (identycznie jak w przypadku zapomnienia tabletki). W przypadku biegunki (definiowanej jako trzy następujące po sobie luźne stolce) występującej przed lub na 3-4 godziny po przyjęciu tabletki należy przyjąć kolejną tabletkę, jeśli biegunka szybko ustąpi. W przypadku konieczności zastosowania leków przeciwbiegunkowych należy odczekać ok. 4 godzin od przyjęcia np. węgla leczniczego, a następnie przyjąć tabletkę. W przypadku przedłużającej się biegunki istnieje ryzyko niecałkowitego wchłonięcia leku hormonalnego i – co za tym idzie – niepełnej ochrony. Należy skonsultować się wtedy z lekarzem i zaplanować dalsze postępowanie antykoncepcyjne.

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY

Okazuje się, że tak prosta czynność jak połknięcie leku, naklejenie plastra lub założenie krążka dopochwowego czasem okazuje się kłopotliwa. Najczęstsze błędy dotyczą oczywiście zapomnienia tabletki. Stąd też warto zachęcić pacjentki do stosowania tych leków o stałej porze dnia – przyjęcie wieczorem (np. o godzinie 20:00) często kończy się błędami – zamieszanie, kolacja, kino, randka zaburzają naturalny cykl wydarzeń. Proponuje się wtedy pacjentce (zwłaszcza stosującej preparaty jednoskładnikowe) przyjmowanie leku np. w południe. Budzik w telefonie czy aplikacje przypominające o tabletce ułatwią to zadanie i wyręczają naszą pamięć. Zdarzają się również błędy wtórne – po zapomnieniu tabletki pacjentka próbuje naprawić swój błąd kolejny raz stosując hormony. Niewłaściwy czas przyjęcia leku, liczba tabletek, rozpoczynanie kolejnego opakowania to najczęstsze pomyłki. Warto sytuacje tego typu wyjaśniać z lekarzem, który zaleci odpowiedni schemat „naprawczy” minimalizujący ryzyko zajścia w ciążę.

Antykoncepcja ma dawać komfort i bezpieczeństwo. Odrobina dobrej woli, uwagi, odpowiedzialne stosowanie i podstawowa wiedza sprawią, że seks będzie łączył się z przyjemnością i spokojem o odpowiednią ochronę przed zajściem w ciążę.

UWAGA: W przypadku pominięcia lub opóźnienia w przyjęciu tabletki zawsze należy zapoznać się z instrukcją postępowania zawartą w ulotce dołączonej do opakowania leku.