Antykoncepcja

Antykoncepcja, a otyłość

Alarmujący jest fakt, że epidemia otyłości zaczyna coraz częściej dotyczyć kobiet nie tylko na świecie, ale także w Polsce. Coraz częściej spotykana otyłość wśród pacjentek powoduje konieczność zmiany postępowania antykoncepcyjnego. Zauważalnym staje się fakt, że kobiety te potrzebują innego typu zabezpieczenia, jednak tak samo skutecznego i efektywnego, który mogłyby z powodzeniem stosować, nie narażając się na wszelkiego typu działania niepożądane.

Czy warto zwrócić uwagę lekarzowi na swoją masę ciała i wskaźnik BMI?

Czy będzie to dla niego wskazówką co do wyboru metody i preparatu antykoncepcyjnego?

Wskaźnik BMI, czyli iloraz masy ciała podanej w kilogramach i kwadrat wysokości podanej w metrach, służy ocenie zaburzeń masy ciała. BMI przedstawia stopnie otyłości w następujący sposób:

W zależności od skali nadwagi zasadna staje się ocena czy w danej sytuacji antykoncepcja jest dozwolona i czy nie istnieją przeciwwskazania, które wykluczą jej stosowanie. To, co powinno być szczególnie dokładnie omówione z pacjentką, to ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, które po części wynikać mogą z towarzyszących otyłości obciążeń, ale także z działania samej antykoncepcji hormonalnej.

To, co w najsilniejszy sposób determinować będzie wybór antykoncepcji dla kobiety otyłej, to jej BMI i stopień otyłości. Nie sama masa ciała, ale również choroby towarzyszące otyłości mogą być przeszkodą. Kobieta otyła narażona jest na szereg zaburzeń związanych z metabolizmem, często zmaga się również z nadciśnieniem, chcąc wybrać dla siebie bezpieczną antykoncepcję stoi ze swym lekarzem przed trudnym zadaniem. Antykoncepcja nie może w takim przypadku dodatkowo obciążać pacjentki, a wiadomym jest fakt, że u kobiety ze zwiększoną masą ciała mamy do czynienia z podwyższonym ryzykiem wystąpienia np. powikłań zakrzepowo-zatorowych. Dlatego tak ważne jest, by lekarz zlecił dodatkowe badania służące ocenie ewentualnych zaburzeń mających swoje źródło w otyłości. Badania takie jak: glukoza we krwi, kontrola ciśnienia tętniczego, lipidogram (zawartości poszczególnych frakcji tłuszczy we krwi) często są pomijane, a w przypadku otyłości znajdują swoje uzasadnienie.

Niekontrolowana cukrzyca, źle leczone nadciśnienie czy duże zmiany w lipidogramie będą stanowić przeciwwskazanie do włączenia antykoncepcji hormonalnej. Ginekolog z pomocą internisty powinien taką pacjentkę przygotować do włączenia terapii hormonalnej, odpowiednio regulując występujące schorzenia.

Największe zainteresowanie wśród pacjentek stojących przed wyborem antykoncepcji skupiane jest na tym, czy otyłość nie wpłynie negatywnie na skuteczność stosowanego leku. Wśród szeregu prac i statystyk nie udało się niezbicie dowieść, że jakiś typ antykoncepcji jest przeznaczony tylko dla szczupłych, a inny tylko dla otyłych pacjentek. Przeszkody w formie grubszej tkanki tłuszczowej mogą być jednak pewnym utrudnieniem podczas stosowania plastrów antykoncepcyjnych, stąd też u pacjentek z wagą powyżej 90 kg nie są one zalecane. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku antykoncepcji awaryjnej (tabletki „po stosunku”). Część z badań wykazała mniejszą skuteczność zabezpieczenia antykoncepcyjnego przy znacznej otyłości (BMI>30).

Otyłość staje się coraz większym problemem także wśród młodych kobiet. Z badań z ostatnich lat wynika niepokojąca statystyka – 15,2% kobiet walczy z otyłością, a aż 30% z nadwagą. Według danych z 2014 roku odsetek otyłych jest jeszcze wyższy. Diety i wysiłek fizyczny, które niestety u części kobiet nie przyniosą oczekiwanego rezultatu i spadku masy ciała, mogą zostać zastąpione leczeniem operacyjnym. Bariatria (chirurgiczne leczenie otyłości) polegająca m.in. na sztucznym zmniejszeniu żołądka i tym samym zmniejszeniu łaknienia, zdobywa coraz większą popularność współmiernie do zadowolenia leczonych tym sposobem kobiet. Ścisły związek operacji bariatrycznych i kwestii skuteczności antykoncepcji nasuwa natychmiast pytanie – czy zmniejszenie żołądka (opaską lub wycięciem jego części) nie wpłynie na stopień wchłaniania leku?

Problem ten należy rozpatrzyć dokonując rozróżnienia operowanych kobiet na dwie grupy:

• po operacji bariatrycznej bez problemów z wchłanianiem,
• po operacji bariatrycznej z problemami z wchłanianiem.

Pierwszej grupie zdecydowanie łatwiej będzie dobrać skuteczną antykoncepcję. Zwrócić należy uwagę jedynie na te sytuacje, w których konieczne będzie użycie preparatu dwuskładnikowego (standardowa tabletka antykoncepcyjna) – powinien być on zalecany ostrożnie i tylko wybranym kobietom. Skuteczność związana z odpowiednim wchłanianiem leku może być ograniczona, bezpieczniejsza zatem będzie decyzja o innym typie zabezpieczenia przed niechcianą ciążą.

W drugiej grupie kobiet – z problemami z wchłanianiem, ograniczeń jest więcej. Dla pacjentek cierpiących dodatkowo na zaburzenia wchłaniania, z pewnością korzystniejsze będzie zwrócenie się ku metodzie innej niż doustna. Skuteczne będą plastry, zastrzyki, wkładki i implanty, gdyż forma doustna, przy ograniczonym wchłanianiu może stać się niebezpiecznie nieskuteczna.

Antykoncepcja XXI wieku dostosowuje się stale do zwiększających się potrzeb kobiet. Wiele z nich zmagając się z licznymi obciążeniami zdrowotnymi nie pozostanie bez pomocy. Odpowiedni wybór preparatu da im podwójną pewność – bezpieczeństwo antykoncepcyjne, a także możliwie najbardziej minimalny wpływ na zdrowie.